‘Hoe noemen jullie ons? Kwetsbaar? Kom eens een dagje ruilen. Man, ik denk niet dat je ‘t overleeft!’ Deze opmerking komt van een jonge gedetineerde uit Brooklyn, New York. Tijdens een workshop ‘mindfulness met jongeren’ vertelde de trainer over de reactie van deze jongen die toevallig hoorde hoe er over hem gepraat werd; ik moet er altijd aan terugdenken als ik het woord kwetsbaar hoor.
En dat woord kwetsbaar hoor ik sinds corona nogal vaak. Kwetsbare ouderen vanwege hun gevoeligheid voor corona, kwetsbare kinderen als ‘t om kinderen gaat die achterstand oplopen door thuisonderwijs. Kwetsbaar lijkt een heerlijke term die je hup voor iedereen kunt gebruiken. Zonder dat je hoeft uit te leggen wie je werkelijk bedoelt. Je gesprekspartner voelt meteen: hier is hulp nodig.
De keerzijde
De keerzijde is dat de term kwetsbaar de beoogde doelgroep onbedoeld neerzet als hulpeloos. Als mensen die niet voor zichzelf kunnen spreken, niet hun eigen oplossingen kunnen vinden voor wat ze nodig hebben om het te redden in de maatschappij. Terwijl die kwetsbare wellicht een krachtige overlever is die elke dag opnieuw problemen het hoofd biedt, waarvan de zogenaamde sterkeren geen weet hebben. Mijn moeder van 82 jaar vind ik een mooi voorbeeld. Ze heeft heel veel kwalen, kan bijna niet lopen, en ‘t dagelijks leven kost haar al haar energie. Toch rooit ze het sinds de lockdown al wekenlang bijna helemaal zelf. Steeds vindt ze creatieve oplossingen voor simpele zaken als boodschappen doen, naar t ziekenhuis voor een afspraak met de oogarts. Ze doet ook alles om zichzelf geestelijk en lichamelijk fit te houden. Ik vind haar ijzersterk. Toch valt ze helemaal binnen de definitie van kwetsbaar.
Zolang je ‘t vaag houdt, houd je afstand.
Moeten we het woord kwetsbaar dan in de ban doen? Wat mij betreft ligt dat zo niet zwart-wit. Maar ik vind wel dat we ‘t woord te makkelijk in de mond nemen. Wie het gebruikt plaatst zichzelf onbewust boven de mensen waarover hij/zij praat. Wees liever duidelijk over wat je bedoelt. Schrijf bijvoorbeeld over ouderen met een zwakke gezondheid, kinderen die een achterstand oplopen door thuisonderwijs, of volwassenen die moeite hebben met lezen en schrijven. Kortom wees creatief, daag je zelf uit om duidelijk te zijn over wie je eigenlijk spreekt of schrijft. Dat helpt je om mensen werkelijk te zien, in hun kracht en hun zwakten. Want zolang je een omschrijving vaag houdt, houd je afstand. En daar is niemand bij gebaat.